چک صیادی در اردیبهشت سال 1400 توسط بانک مرکزی با هدف اعتبار بخشی به چک و به حداقل رساندن صدور چک بلامحل معرفی شد. نحوه‌ی صدور، دریافت و انتقال چک صیادی با چک‌های قدیمی تفاوت بسیاری دارد که برای مبادلات و معاملات‌تان لازم است با این تفاوت‌ها آشنا شوید؛ این مطلب راهنمای شما در مورد چک صیادی است و در پایان مطلب کاملا بر نحوه‌ی ثبت چک صیادی، استعلام چک صیادی و تائید آن مسلط خواهید شد.
چک صیادی چیست؟
چک راه حلی است که برای انتقال پول زیاد در مبادلات و معاملات، به جای استفاده از پول نقد، به عموم مردم ارائه شد. بعد از مدتی کوتاهی هم این سند بانکی مورد اقبال مردم قرار گرفت و جزو پرمصرف‌ترین سندهای بانکی قرار گرفت.
در ابتدا قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای اختصاص دادن چک به افراد وجود نداشت و اکثر افراد به‌راحتی می‌توانستند درخواست دسته چک بدهند و آن را دریافت کنند. شاید همین موضوع باعث شد که بدون توجه به اهمیت چک، تعداد چک‌های بی‌محل و برگشت خورده افزایش پیدا کند و تعداد زیادی از افراد به‌خاطر ندانستن شرایط قانونی چک راهی زندان شدند.
در سال 96 بانک مرکزی با هدف اعتباربخشی به چک و به حداقل رساندن صدور چک‌های بلامحل “اصلاح قانون صدور چک” را ارائه کرد. در قانون جدید صدور چک، اعطای دسته چک از دسترس شعب بانک‌ها خارج و به سامانه‌ی صیاد، با نظارت مستقیم بانک مرکزی، داده شد.
قوانین جدید چک صیادی و گرفتن دسته چک نسبت به قبل شدیدا سخت‌گیرانه و منحصر به سامانه‌ی اینترنتی صیاد شده‌اند؛ که البته این اتفاق چندان هم بد نشد، چرا که اهمیت چک در بین عموم مردم بسیار بالاتر رفته است و با آگاهی بیشتری نسبت به این سند بانکی اقدام می‌کنند.
نکته‌ی قابل توجه این است که با آمدن چک صیادی به سیستم بانکداری ایران، چک‌های قدیمی از اعتبار ساقط نشدند؛ همچنان چک‌های قدیمی اعتبار خود را دارند و در مبادلات خود می‌توانید از چک‌های قدیمی بانک‌های مختلف استفاده کنید.
دریافت وام فوری و بدون ضامن از قسطا
سامانه صیاد چیست؟
سامانه‌ی صیاد، سامانه‌ای اینترنتی در سایت بانک مرکزی، در منوی بالای سایت ،قسمت نظام‌های پرداخت و زیر ساخت، است. این سامانه امکان ثبت چک صیادی، استعلام و تائید آن را فراهم آورده است.
بعد از راه‌اندازی این سامانه در اردیبهشت 1400، تغییرات بسیاری در فرآیند چک ایجاد شد؛ از جمله این تغییرات موارد زیر هستند:
- تمامی چک‌های صیادی باید در این سامانه توسط صادرکننده‌ی چک ثبت شوند؛ چک‌هایی که در سامانه ثبت نشوند قابلیت نقد شدن ندارند.
- چک‌های صیادی توسط گیرنده‌ی چک در این سامانه باید تائید شوند.
- اطلاعات هر صادر کننده‌ی چک صیادی در این سامانه ثبت می‌شود و با استفاده از سامانه‌ی صیاد، گیرنده‌ی چک می‌تواند از عملکرد مالی و تعداد چک‌های برگشتی صادرکننده‌ی چک باخبر شود؛ خوب است بدانید نتیجه‌ی این فرآیند کاهش تعداد چک‌های برگشتی و بی‌محل شده است.
- صدور دسته چک صرفا از طریق سامانه‌ی صیاد امکان‌پذیر است. بعد از انجام اعتبارسنجی در سیستم بانک مرکزی مشخص می‌شود که به فرد درخواست‌کننده‌ی دسته چک صیادی، دسته چک تعلق می‌گیرد یا خیر. از مصادیق رد شدن درخواست دسته چک به داشتن سابقه‌ی چک برگشتی و بدهی عقب افتاده به بانک‌ها اشاره کرد.
ویژگی‌های چک صیادی
چک‌های صیادی علاوه بر نحوه ثبت، تائید و استعلام، در ظاهر هم تفاوت‌هایی با چک‌ها قدیمی دارند. تعدادی از ویژگی‌های ظاهری چک‌های صیادی با استفاده از اشعه‌ی ماورا بنفش و تعدادی از ویژگی‌ها با چشم غیر مسلح دیده می‌شوند. در اینجا ویژگی‌هایی که با چشم دیده می‌شوند را بیان کرده‌ایم:
- رنگ چک‌های صیادی بنفش است.
- در همه‌ی چک‌های صیادی سمت چپ و بالای آن QR CODE وجود دارد.
- در کنار QR CODE، سمت چپ و بالای چک، شناسه‌ی یکتای 16 رقمی درج شده است؛ این شناسه‌ی یکتا برای هر برگ چک منحصربه‌فرد است.
- در پایین و سمت چپ چک لوگوی صیادی بودن چک به رنگ مشکی قرار گرفته است.
- در پایین چک‌های صیادی، زیر لوگوی صیادی بودن، عبارت “کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است” چاپ شده است.
مزایای چک صیادی
چک‌های صیادی با هدف افزایش اعتبار و اهمیت چک در بین مردم روانه‌ی سیستم بانکداری ایران شدند؛ بنابراین برای این چک‌ها سازوکاری درنظر گرفته‌اند که به امن‌ترین چک‌های بازار معاملاتی تبدیل شوند. تعداد زیادی مزایا در مورد چک‌های صیادی گفته شده است که ما تعدادی از این مزایا را در پایین برای شما توضیح داده‌ایم:
- گیرنده‌ی چک قبل از دریافت چک صیاد، می‌تواند شرایط مالی و عملکرد صادرکننده‌ی چک را بررسی کند.
- احتمال دادن چک‌های بی‌محل به‌علت ثبت در سامانه‌ی صیادی کاهش یافته است.
- برای دریافت دسته چک صیادی نیاز به مراجعه‌ی حضوری به شعب بانک‌ها در سراسر ایران نیست؛ درواقع شما از طریق سامانه‌ی صیادی در سایت بانک مرکزی درخواست دسته چک خود را می‌توانید ثبت کنید.
با توجه به مواردی که در بالا ذکر کردیم احتمالا به این نتیجه رسیده‌اید که عوض شدن چک‌های قدیمی به چک‌های صیادی، باعث شده است عموم جامعه با اطمینان بیشتری به یکدیگر چک بدهند و با تحقیق در مورد وضعیت صادرکننده‌ی چک، آن را دریافت کنند.
نحوه دریافت دسته چک صیادی
نحوه‌ی دریافت دسته چک صیادی در بانک‌ها متفاوت است اما رویکرد کلی در رابطه با نحوه‌ی درخواست چک وجود دارد. در اینجا ما روال کلی که برای دریافت دسته چک طی می‌شود را بیان کرده‌ایم؛ بنابراین برای دریافت دسته چک صیادی به‌طور کلی شما باید مراحل زیر را طی کنید:
- افتتاح حساب جاری (درصورتی که قبلا حساب جاری باز کرده‌اید نیاز به افتتاح مجدد حساب بانکی نیست)
- داشتن معرف خوش حساب در بانک مورد نظرتان؛ این مورد در بعضی از بانک‌ها الزامی است.
- ارائه‌ی متن درخواست دسته چک صیادی
به عنوان مثال از متن زیر می‌توانید استفاده کنید یا حتی متنی مشابه را خودتان بنویسید:
نمونه متن درخواست چک صیادی
رئیس محترم بانک …. شعبه‌ی …..
سلام و احترام
با توجه به اینکه اینجانب ………… نسبت به افتتاح حساب جاری در شعبه‌ی شما اقدام کرده‌ام، خواهشمندم برای حساب اینجانب دسته چک صیادی صادر کنید.
باتشکر (امضا و تاریخ و اثر انگشت)
4. ارائه‌ی مدارک مورد نیاز برای گرفتن دسته چک؛ منظور همان مدارک مورد نیاز برای افتتاح حساب جاری است.
5. استعلام سوابق بانکی و اعتبارسنجی شخص درخواست‌دهنده‌ی دسته چک صیادی
6. بررسی درخواست و سوابق درخواست‌دهنده‌ی دسته چک صیادی
7. صادر شدن دسته چک در صورت سفید بودن وضعیت درخواست‌دهنده دسته چک داده می‌شود و اگر چک برگشتی داشته باشد باید برای رفع سوء اثر اقدام کند.
نکاتی که برای نوشتن چک صیادی باید رعایت کنید
نوشتن چک صیادی مانند چک‌های قدیمی نکاتی دارد که در صورت عدم رعایت این موارد ممکن است چک مورد قبول بانک واقع نشود؛ بنابراین برای نوشتن چک صیادی موارد پایین را بادقت رعایت کنید:
- چک را خوش‌خط، خوانا و بدون خط‌خوردگی بنویسید.
- خط شکسته برای نوشتن چک صیادی را فراموش کنید؛ بنابراین تمام دندانه‌های حروف رو رعایت کنید و مانند رسم‌الخط کتابی بنویسید.
- برای نوشتن چک صیادی از خودکار روان استفاده کنید. هرگز، هرگز برای نوشتن چک صیادی از روان‌نویس استفاده نکنید.
- برای تغییر هر یک از موارد داخل چک؛ مانند تاریخ، مبلغ و… باید چک جدید بنویسید؛ درواقع خط‌خوردگی و خط زدن هر یک از موارد باعث مورد قبول واقع نشدن چک توسط بانک می‌شود.
- نوشتن موارد اضافه (غیر از تاریخ به عدد، تاریخ به حروف، مبلغ به عدد، مبلغ به حروف و شناسه یا شماره ملی) باعث ابطال چک می‌شود.
- روی موارد چاپ‌شده‌ی چک به‌هیچ عنوان چیزی ننویسید.
- امضای شما در چک باید مطابق امضای ثبت‌شده در بانک باشد.
- تمامی مبلغ‌های نوشته شده در چک (چه به‌صورت حروف، چه به‌صورت عدد) باید به ریال نوشته شود.
- از نوشتن صفرها به‌صورت نقطه یا خط صاف خودداری کنید؛ طرز صحیح نوشتن صفرها دایره‌ی تو خالی است.
- اعداد و حروف را تماما به فارسی بنویسید؛ بنابراین نوشتن اعداد به انگلیسی باعث مورد قبول نشدن چک صیادی می‌شود.
- اگر در قسمت تاریخ چک صیادی، می‌خواهید بین اعداد خط مورب بگذارید، این خط نباید شبیه عدد یک و خط صاف نوشته شود.
- در قسمت تاریخ به‌حروف اسم ماه را به عدد ننویسید؛ در مثال زیر مورد اول غلط و مورد دوم درست است.
نمونه تاریخ به‌حروف برای نوشتن در چک صیادی
-
- دوازدهم ششم هزار و چهارصد و سه (غلط)
- دوازدهم شهریور هزار و چهارصد و سه (درست)
- در قسمت تاریخ به‌حروف و مبلغ به‌حروف بین اعداد از “و” استفاده کنید؛ در مثال زیر مورد اول غلط و مورد دوم درست است.
نمونه مبلغ به‌حروف برای نوشتن در چک صیادی
-
- شش صد هفتاد سه هزار ریال (غلط)
- شش صد و هفتاد و سه هزار ریال (درست)
ما در اینجا فقط تعداد کمی از نکات نوشتن چک را بیان کرده‌ایم. اگر تمایل دارید تمامی نکات نوشتن چک را بدانید، خواندن مطلب زیر پیشنهاد می‌شود:
نحوه‌ی ثبت چک صیادی توسط صادرکننده‌ی چک
یکی از قوانین و الزاماتی که برای چک‌های صیادی درنظرگرفته‌اند، ثبت چک صیادی توسط صادرکننده است. زمانی که تمام اطلاعات روی چک را نوشتید باید چک را در سامانه‌ی صیاد ثبت کنید؛ توجه داشته باشید چک‌های صیادی بدون ثبت شدن در سامانه فاقد اعتبار و غیر قابل نقد شدن هستند.
متاسفانه سامانه‌ی صیاد بانک مرکزی در حال حاضر برای ثبت چک فعال نشده است اما جای نگرانی نیست؛ برای ثبت چک‌های صیادی چندین راه وجود دارد؛ شما می‌توانید از طریق سایت‌های بانکی یا همراه‌بانکِ بانکی که دسته چک شما را صادر کرده است یا اپلیکیشن‌های مالی که از بانک مرکزی تائیدیه دارند، چک خود را ثبت کنید. همچنین به‌صورت حضوری به بانک صادرکننده‌ی دسته چک برای ثبت چک صیادی می‌توانید مراجعه کنید.
فرآیند ثبت چک صیادی از همه‌ی روش‌هایی که در بالا نام برده‌ایم تقریبا مشابه و یکی هستند؛ بنابراین فرقی نمی‌کند از چه طریقی اقدام کنید. در قدم اول لازم است احراز هویت شوید سپس از هر طریقی که می‌خواهید چک صیاد را ثبت کنید باید اطلاعاتی مانند مبلغ چک، کد صیاد چک، تاریخ سررسید چک، شرح چک صیادی و اطلاعات گیرنده‌ی چک مانند نام و نام خانوادگی و کدملی را وارد کنید.
نکته: اطلاعات وارد شده در سامانه‌ی صیاد نباید هیچ‌گونه مغایرتی با اطلاعات روی چک داشته باشد.
نحوه‌ی استعلام چک صیادی
بعد از ثبت چک صیادی در سامانه‌ی صیاد توسط صادرکننده، گیرنده‌ی چک وظیفه دارد وضعیت صادرکننده‌ی چک را استعلام کند. با استعلام چک صیادی وضعیت مالی صادرکننده‌ی چک و سابقه‌ی چک‌های قبلی وی مشخص می‌شود.
برای استعلام چک صیادی، به سامانه‌ی صیاد در سایت بانک مرکزی به آدرس www.cbi.ir مراجعه کنید. در قسمت منوی بالای سایت، با انتخاب گزینهی نظام‌های پرداخت و زیرساخت، صفحه‌ای باز می‌شود که پنجمین گزینهی این صفحه “استعلام چک” است با کلیک بر گزینهی “استعلام چک”، صفحه‌ی جدید باز می‌شود که سه راه برای استعلام چک به شما نشان می‌دهد:
نحوه‌ی استعلام چک صیادی
همان‌طور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، استعلام چک بر اساس اقلام اطلاعاتی چک، استعلام مبالغ مسدود شده‌ی حساب‌ها بابت چک برگشتی و استعلام وضعيت اعتباری چک صيادی در این صفحه ممکن است. ساده‌ترین راه برای استعلام چک از طریق گزینهی سوم و با داشتن کد شناسه‌ی یکتا چک صیادی است.
غیر از سامانه‌ی صیاد، برای استعلام چک صیادی از هر سامانه‌ای می‌توانید وضعیت چک را بررسی کنید؛ این بدین معنا است که لزوما شما برای استعلام نیاز ندارید از سامانه‌ی بانک صادرکننده‌ی دسته چک استفاده کنید.
هر یک از وضعیت‌های استعلام چک صیادی بیان‌کننده‌ی چه شرایطی هستند؟
بعد از استعلام چک صیادی 5 وضعیت ممکن برای صادرکننده‌ی چک تعریف کرده‌اند. هر یک از این وضعیت‌ها بیانگر تعداد چک برگشتی یا حداکثر مبلغ تعهد برگشتی هستند. در این قسمت، این 5 وضعیت استعلام چک و جزئیات هر یک را شرح داده‌ایم:
- وضعیت سفید: بهترین وضعیت برای صادرکننده‌ی چک صیادی رنگ سفید است. رنگ سفید بیان‌کننده‌ی این است، مالک چک تا به الآن چک برگشتی ثبت شده در سیستم صیاد ندارد یا اگر این اتفاق افتاده باشد در جهت رفع سوء اثر چک برگشتی اقدام کرده است.
- وضعیت زرد: ممکن است در جواب استعلام چک صیادی وضعیت زرد رنگ را به شما نمایش دهد. وضعیت زرد در استعلام چک سامانه‌ی صیاد نشان‌دهنده‌ی یک چک برگشتی ثبت شده یا حداکثر مبلغ 5میلیون تومان تعهد برگشت برای صادرکننده‌ی چک است.
- وضعیت نارنجی: وضعیت نارنجی یکی از 5وضعیتی است که در جواب استعلام چک صیادی بیان می‌شود. منظور از وضعیت نارنجی این است که صادرکننده‌ی چک 2 تا 4 چک برگشتی ثبت‌شده در سامانه‌ی صیاد یا حداکثر مبلغ 20میلیون تومان تعهد برگشت دارد. برای قبول چک از این صادرکننده‌ها کمی احتیاط کنید.
- وضعیت قهوه‌ای: ممکن است در جواب استعلام چک صیادی وضعیت قهوه‌ای را مشاهده کنید. این وضعیت در مورد صادرکننده‌ی چک بیانگر 5 تا 10 برگ چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 50میلیون تومان تعهد برگشت است. رنگ قهوه‌ای برای استعلام چک صیادی شرایط خوبی را توصیف نمی‌کند؛ برای دریافت چک از صادرکننده با وضعیت قهوه‌ای رنگ، کمی تحقیق کنید.
- وضعیت قرمز: بدترین وضعیت برای صادرکننده‌ی چک صیادی رنگ قرمز است. رنگ قرمز در جواب استعلام سامانه‌ی صیاد بیان‌کننده‌ی بیش از 10فقره چک برگشتی و بیش از 50میلیون تومان تعهد برگشت است. این وضعیت بیانگر شرایط خوبی نیست؛ بنابراین برای دریافت چک صیادی از صادرکننده‌ای با وضعیت قرمز تحقیق زیادی کنید.
نحوه‌ی تائید چک صیادی
تائید چک صیادی آخرین مرحله از فرآیند چک برای گیرنده خواهد بود. بعد از ثبت چک صیادی در سامانه‌ی صیاد سپس استعلام سابقه‌ی چک‌های قبلی صادرکننده در مرحله‌ی آخر دریافتکنندهی چک باید در سامانه‌ی صیاد چکی که به نام او صادر شده است را تائید کند؛ در واقع چک‌های صیادی بدون تائید دریافتکنندهی چک اعتبار ندارند و قابل نقد شدن نیستند.
در حال حاضر امکان تائید چک صیادی در سامانه‌ی صیاد بانک مرکزی وجود ندارد. اما اختیار تائید چک صیادی به سایت‌های بانکی، همراه‌بانک یا اپلیکیشن‌های پرداخت مورد تائید بانک مرکزی واگذار شده است. مراحل تائید چک از هر روشی که بالا نام بردیم تقریبا مشابه و یکی است.
با مراجعه به سایت بانک، همراه‌بانک یا اپلیکیشن پرداخت و انتخاب گزینه مربوط به عملیات چک و انتخاب گزینهی “تائید چک” صفحه‌ای باز می‌شود که با وارد کردن شناسه‌ی یکتا یا کد صیاد روی چک مشخصات چک نمایان می‌شود. تمام اطلاعات ثبت شده در سامانه باید مطابق با اطلاعات نوشته‌شده بر روی چک باشند؛ در واقع اگر اطلاعات نمایشی و اطلاعات روی چک یکی بود، چک را تائید کنید اما اگر مغایرتی در چک بود گزینهی رد را بزنید.
بعد از نهایی شدن این مرحله، اطلاعات کامل چک به شما نمایش داده می‌شود و می‌توانید برای نقد کردن چک از آن استفاده کنید.
جمع‌بندی
در این مطلب نحوه‌ی استعلام، تائید و ثبت چک صیادی را توضیح دادیم و همان‌طور که خواندید چک‌های جدید صیادی دارای اهمیت بالایی در سیستم بانکی هستند. در واقع سابقه‌ی چک‌های شما به‌گونه‌ای بیانگر اعتبار شما در بانک مرکزی است؛ بنابراین تا جای ممکن از برگشت خوردن چک‌هایتان باید جلوگیری کنید.
برای جلوگیری از برگشت خوردن چک‌هایتان گاها با گیرنده‌ی چک می‌توانید توافق کنید یا از وام فوری و بدون ضامن قسطا برای تأمین بدهی خود استفاده کنید:
دریافت وام آنلاین بدون ضامن قسطا
منبع: سایت بانک مرکزی