آموزش نحوه نوشتن چک
چک چیست؟
به‌طور عمومی امروزه چک ابزاری برای پرداخت وجه طی شرایط غیر نقد شناخته می‌شود. چک ورقه‌ایست که به تنهایی از اعتبار چندان بالایی برخوردار نیست. اما با تکمیل شدن‌اش توسط صاحب چک دارای اعتبار حقوق و مالی می‌شود. به عبارتی چک برگی است که به صاحب خود اجازه استفاده از اعتبار مالی‌اش نزد بانک‌ها در زمانی غیر لحظه معامله را می‌دهد. این برگ معتبر موارد و اطلاعاتی را در خود جای داده‌است. یکی از این موارد تاریخ سررسید چک است. تاریخ سر رسید زمانی است که دریافت کننده چک از آن تاریخ به بعد می‌تواند برای نقد کردن چک اقدام کند.
در این فرایند مبلغ از حساب جاری شخص صادر کننده چک برداشته شده و به دریافت کننده چک پرداخت می‌شود. به طور کلی چک یک ورقه کاغذی دارای اعتبار است که از طرف صادر کننده به عنوان تضمینی برای دریافت وجه نقد در زمانی دیگر به گیرنده داده می‌شود.
چک ازجمله اسناد تجاری محسوب می‌شود که از صرف قانون‌گذاران تعریف شد تا جایگزین معتبری برای پول نقد باشد. طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت ” چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال‌علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.” بر اساس قانون صادر کننده چک در زمان نوشتن یا به اصطلاح کشیدن چک باید به مقدار مبلغ چک در حساب جاری خود وجه نقد رایج را داشته‌باشد. هرچند به مرور زمان رعایت این قانون نادیده گرفته شد. این امر باعث بروز عواقب جزایی و مالی برای صادر کننده و دریافت کننده چک به همراه داشت.
بیشتر بدانید:
آشنایی با انواع چک
چک صرفاً یک واژه انحصاری با معنای یکتا نیست. چک‌ها دارای انواعی هستند که هرکدام ویژگی‌های خاص و موارد کاربرد خود را دارند. در اینجا به بررسی انواع چک می‌پردازیم و چند مورد پرکاربرد را شرح می‌دهیم.
چک عادی، همان برگه‌های دریافت شده توسط متقاضیان دریافت دسته چک از بانک‌هاست که به صاحبان خود اجازه استفاده از اعتبار مالی‌شان نزد بانک را می‌دهد.
چک تایید شده، این چک از اعتبار بالایی نسبت به چک عادی برخوردار است. زیرا مبلغ چک در حساب جاری شخص مسدود شده و نزد بانک می‌ماند. بانک هم موظف است این مبلغ را فقط به گیرنده چک پرداخت کند.
چک تضمین شده، این نوع چک توسط بانک به درخواست مشتری صادر می‌شود. ویژگی دیگر این چک تضمین پرداخت‌اش توسط بانک است.به این صورت که در زمان سررسید چک، بانک مبلغ چک را پرداخت می‌کند.
چک رمزدار یا بین بانکی، باز هم به تقاضای مشتری و توسط بانک صادر می‌شود؛ با این تفاوت که می‌توان آن را در شعب معتبر دیگر بانک‌های کشور نقد کرد. چک رمزدار در عمل پول مشتری را از حسابش در یک بانک به حسابی در بانکی دیگر انتقال می‌دهد.
چک مسافرتی یا همان تراول چک، توسط بانک صادر می‌شود. از ویژگی‌های چک مسافرتی می‌توان به ذکر مبلغ اعتبار چک بر روی برگه اشاره کرد.
چک سفید امضاء، در اصل این یک نوع از چک نیست بلکه نحوه‌ای از صدور چک است. در چک سفید امضاء صادر کننده چک را امضا می‌کند و اطلاعات هویتی خود را تکمیل می‌کند. تفاوت اصلی‌اش در بخش‌های دیگر مانند تاریخ سر رسید، اطلاعات هویتی گیرنده و مبلغ چک است. این موارد طبق صلاح‌دید صادر کننده می‌توانند تماماً خالی باشند و یا بخشی از آن‌ها تکمیل شود.
نکته لازم به ذکر این است که از آذر ماه سال ۱۳۹۹ امکان صدور چک در وجه حامل وجود ندارد و باید اطلاعات هویتی ذینفع ذکر شود. این چک معمولاً برای تضمین کاربرد دارد؛ و نشانه اعتماد صادر کننده به دریافت کننده است.
لازم به ذکر است امکان سوءاستفاده از این چک بسیار بالاست. هرچند قانون برای این موضوع تدابیری اندیشیده و این عمل را برابر با خیانت در امانت دانسته است. در ماده ۶۷۳ قانون تجارت آمده: “هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.”
مراحل دریافت چک
در نتیجه کاربردهای مختلف چک، افراد زیادی هستند که به عنوان متقاضی دریافت دسته چک خود را به بانک‌ها معرفی می‌کنند. دسته چک از مزایای پیش‌فرض دارندگان حساب بانکی نیست. برای دریافت دسته چک بانکی مراحلی وجود دارد که باید طی شوند. این مراحل به شرح ذیل است.
- افتتاح حساب جاری؛ برای دریافت دسته چک، داشتن حساب جاری در بانک مورد نظر الزامی است. افراد حقیقی متقاضی افتتاح حساب در ابتدا باید مدارک ذیل را به بانک ارائه دهند.
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی.
- پروانه اقامت معتبر برای اتباع خارجی.
- مدارک شغلی.
- ۱ الی ۲ قطعه عکس.
- مدارک محل سکونت مثل قبض آب، برق، گاز و تلفن و درصورت مستاجر بودن اجاره‌نامه معتبر.
- اگر شخص متقاضی افتتاح حساب شخصی غیر از ذینفع مثل ولی، وصی، وکیل و قیم باشد. لازم به ارائه مدارک ذیل علاوه بر مدارک هویتی ذکر شده است.
- سند قانونی مثل شناسنامه ولی.
- قیم‌نامه معتبر.
- وکالت‌نامه معتبر.
- شرایط برای افراد حقوقی کمی متفاوت است. افراد حقوقی علاوه بر مدارک مورد نیاز افراد حقیقی «امضا داران» لازم است مدارک دیگری نیز به همراه داشته‌باشند. این مدارک عبارتند از:
- اصل و کپی شرکت‌نامه یا گواهی‌نامه ثبت شرکت.
- اصل و کپی اظهارنامه ثبت شرکت یا اساس‌نامه.
- اصل و کپی اولین و آخرین آگهی رسمی منتشر شده در روزنامه رسمی کشور.
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی مدیران شرکت.
- نکته: شرکت‌های غیرسهامی موظف به ارائه شرکت‌نامه به ثبت رسیده هستند.
پس از افتتاح موفقیت‌آمیز حساب جاری در بانک مورد نظر، متقاضی باید فرمی را مبنی بر تقاضای دریافت دسته چک تکمیل کرده و به رئیس بانک تحویل دهد. در این مرحله بانک شروع به گرفتن استعلام متقاضی از دستگاه‌های مربوطه می‌کند. اگر استعلام دریافتی سفید باشد که عالی‌ست و متقاضی وارد مرحله بعد می‌شود. اما در صورت سفید نبودن استعلام، یعنی فرد در سیستم بانکی دارای بدحسابی است و درخواست وی رد می‌شود.
در این حالت متقاضی وارد مرحله رفع سوءاثر شده‌است. فرد باید اقدام به بررسی موارد بدحسابی خود کرده و نزد سیستم بانکی رفع سوءاثر کند. پس از آن حدود ۱ هفته الی ۱۰ روز زمان می‌برد تا موارد بدحسابی فرد از سیستم بانکی پاک شده و استعلام وی سفید شود.
از نظر بانک افراد متقاضی دسته چک دو مورد دیگر را باید دارا باشند. مورد اول معرف است. شخصی که به عنوان معرف متقاضی شناخته می‌شود صرفاً شخصی‌ست که نزد بانک مورد نظر حساب داشته و از گردش حساب نسبتاً خوبی برخوردار است. این تصوّر که معرف قرار است نقش ضامن را ایفاء کند اشتباه است و هیچ مسئولیت حقوقی شامل وی نمی‌شود. حتی معرف ملزم بر ارائه مدارک خاصی به بانک نیست و صرف داشتن گردش حساب مورد تایید کفایت می‌کند.
مورد دوم شرایط شخص متقاضی است. بانک از طریق بررسی گردش حساب و اطلاعات مالی متقاضی تصمیم می‌گیرد که شخص اعتبار لازم برای دریافت دسته چک را دارد یا خیر.
پس از طی بدون مشکل تمام موارد فوق، صلاحیت شخص تایید می‌شود و بانک نسبت به صدور دسته چک متقاضی اقدام می‌کند.
دسته چک معمولا به صورت ۱۰، ۱۵، ۲۵ و ۵۰ برگی صادر می‌شود. تعداد برگه‌های دسته چک به میزان نیاز و اعتبار سنجی فرد بستگی دارد. اما به‌طور کلی معمولاً اولین دسته چک متقاضی ۱۰ برگی صادر می‌شود.
نکته لازم به ذکر دیگر این است که در زمان درخواست برای دسته چک جدید و مرتبه‌های بعد، لازم است که ۸۰% از برگ‌های دسته چک قبلی به بانک برگردانده شده باشند. یعنی برای دسته چک ۱۰ برگی ۸ برگ، برای ۱۵ برگی تعداد ۱۲ برگ، برای ۲۵ برگی ۱۷ برگ و برای دسته چک ۵۰ برگی تعداد ۴۰ برگ چک باید به بانک برگردانده شده باشد.
چک صیادی جدید چیست؟
در سال ۱۳۹۶ بانک مرکزی ایران برای کنترل معاملات با چک و کاهش چک‌های برگشتی سامانه صدور یکپارچه دسته چک یا صیاد را راه اندازی کرد. طبق ماده ۶ قانون جدید صدور چک، برای ارائه دسته چک به متقاضیان، بانک‌ها مکلفند به استفاده از سامانه صیاد بانک مرکزی هستند.
در نتیجه نفوذ و تاثیر شعب بانک‌ها بر فرایند صدور دسته چک محدود شده و این فرایند به‌صورت یکپارچه در سامانه صیاد انجام می‌شود. چک صیاد نوعی جدید از چک است. طبق مقررات قانون جدید صدور چک، چک‌های صیادی می‌بایست از طریق سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر شود.
بیشتر بخوانید:
برخی از ویژگی‌های ظاهری و منحصر به فرد چک‌های صیادی عبارت است از عدد ۱۶ رقمی چاپ شده در قسمت بالا-چپ با عنوان شناسه صیاد و عبارت چاپ شده ” کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است.” در سمت پایین-چپ این چک‌ها اشاره کرد. همچنین تمامی عملیات مربوط به چک صیاد از طریق شماره شناسه صیاد و در سامانه صیاد بانک مرکزی انجام می‌پذیرد.
مزایای چک صیادی
چک‌های صیادی به نسبت چک‌های سنتی از چندین لحاض دارای بهبود شده‌اند. سامانه صیاد اجازه صدور چک به افراد دارای چک برگشتی را نمی‌دهد و چک‌های صیاد تا ۳ سال معتبر هستند.الزام ثبت اطلاعات کامل هویتی فرد گیرنده چک در سامانه صیاد باعث ارتقا سطح امنیت چک‌های صیاد شده و در نتیجه فقط فرد ثبت شده امکان نقد کردن چک را دارد.
همچنین دریافت کننده چک می‌تواند استعلام سابقه و خوش‌حسابی صادر کننده چک و امضا کنندگان را در سامانه صیاد مشاهده کند.
دسته چک‌های صیاد تمامی بانک‌ها دارای ظاهری یکسان و یکپارچه هستند. خدمات صیاد غیر حضوریست و همچنین با یکپارچه شدن فرایند صدور دسته چک در سامانه صیاد، قدرت عمل شعب بانک‌ها بر این فرایند محدود شده است.
یکی از بیشترین کاربردهای دسته چک برای جامعه، امکان خرید اقساطی کالا به واسطه صدور چک است. کاربرد دیگر هم استفاده از چک به منظور تضمین برای دریافت اعتبار است. اما در نحوه استفاده از این اعتبار همیشه محدودیت‌هایی وجود داشته‌است.
محصول ارائه شده توسط مجموعه قسطا تا حد بالایی این محدودیت‌ها را از میان برداشته و شرایط بهتری را برای خرید اقساطی فراهم نموده. قسطا اقدام به ارائه محصولی با ماهیت کارت اعتباری داشته که با کارت‌های اعتباری دیگر موجود تفاوت‌هایی دارد.
بیشتر بدانید: کارت اعتباری چیست؟
قسطاکارت محصول مجموعه قسطا است. برای دریافت این کارت اعتباری باید در سایت قسطا ثبت‌نام و ثبت سفارش کنید. و پس از طی شدن سریع مراحل بررسی و اعتبارسنجی تا سقف ۲۰ میلیون تومان قسطا کارت دریافت کنید. تفاوت بزرگ این کارت اعتباری با دیگر کارت‌های اعتباری موجود، آزادی عمل در خرید است.
قسطا کارت در ایران نه محدودیت جغرافیایی داره و نه محدودیت در بستر خرید! و این یعنی شما با دریافت قسطا کارت می‌تونید از تمامی فروشگاه‌های آنلاین دارای درگاه پرداخت و یا تمامی فروشگاه‌های آفلاین دارای دستگاه کارت‌خوان هر کالایی که دوست دارید رو خرید کنید.
در قسطا ثبت‌نام کنید و این موقعیت فوق‌العاده رو از دست ندید. با قسطا الان بخر، بعداً بپرداز.
نحوه نوشتن چک به چه صورت است؟
نحوه نوشتن چک دارای اصول و قواعد خاص خود است. در ادامه نکات مهم در آموزش نحوه نوشتن چک و نگارش چک که بهتر است رعایت شوند را نام‌برده و توضیح می‌دهیم.
- مبلغ چک هم به حروف و هم به عدد نوشته شود.
- بهتر است از قلم شخصی استفاده شود و د زمان نوشتن چک از تغییر قلم خود داری نمود.
- از تکمیل چک با شتاب خود داری کنید. اگر چک بدون خط خوردگی‌ست این موضوع را در پشت چک قید کنید در غیر این صورت موارد و میزان خط خوردگی را در پشت چک مشخص کنید.
- تمام موارد چک را صاحی چک تکمیل کند و چک با چند دست خط نوشته نشود.
- امضاء ساده جعل را آسان می‌کند و امضاء پیچیده باعث کاهش دقت متصدی بانک می‌شود.
- اطلاعات ته‌برگ چک حتماً تکمیل شود.
- وقتی چک متعلق به شرکت و افراد حقوقی باشد. امکان دارد نیاز به داشتن چند امضاء و مهر باشد و این مورد باید بررسی شود.
- اگر چک با شروطی صادر شده‌است، حتماً شروط در چک نوشته شود.
- برای ارتقا سطح امنیت چک با کاربن پر شود و در فضاهایی از چک که نوشته شده‌است جای خالی باقی نماند.
آشنایی با قوانین صدور چک
در طول زمان قوانین صدور چک برای ارتقا امنیت و حسب اقتضائات تغییر می‌کنند. همان‌طور که گفته شد چک دارای انواع مختلف است که طبق قانون صدور چک عبارتند از : چک عادی، چک تایید شده، چک تضمین شده، چک مسافرتی. چک های جدید قابلیت ثبت در سامانه صیاد را دارند و صدور چک در وجه حامل ممنوع است و اطلاعات صادر کننده و گیرنده چه حقیقی و چه حقوقی باید به‌طور کامل ثبت شود.
گیرندگان چک می‌توانند وضعیت چک‌های ثبت شده را استعلام کرده و از اعتبار آن‌ها اطمینان حاصل کنند.در قوانین جدید صدور چک، دریافت کننده می‌تواند از طریق خدمات پیامکی اعتبار شخص صادر کننده را بررسی کند و با آگاهی بیشتر اقدام به معامله کند. همچنین در صورت بروز مشکلات حقوقی در قوانین جدید صدور چک فرایند دادرسی کوتاه تر شده و متقاضی می‌تواند طی شروطی اقدام قضایی کند و از طریق دادگاه بدون صدور حکم، درخواست صدور اجراییه کند.
در قوانین جدید صدور چک باید بررسی‌هایی به‌عمل آید که میزان اعتبار متقاضیان مشخص شود، مبنی براین که این فرد از نظر مالی در چه وضعی است و سپس به او دسته چک داده می‌شود. مدت اعتبار کل دسته چک سه سال است.
در نهایت می‌توان گفت به عبارتی قانون‌گذار سعی کرده با وضع ضوابطی موجباتی فراهم کند که اعتبار مالی چک از آن‌چه که هست بیشتر شود.