با ظهور جهان‌های مدرن اقتصادی و اجتماعی، برخی از کلمه‌ها کنار گذاشته شدند. بعضی از آن‌ها نیز تغییر معنا دادند و به زندگی خود ادامه دادند! «هوش» و «مالی» تا پیش از قرن21، هیچ نسبتی باهم نداشتند اما اکنون به دو دوستِ جدانشدنی تبدیل شده‌اند.
هوش مالی چیست؟!
بهره‌ی هوشی(IQ)، هوش هیجانی، هوش اجتماعی، هوش معنوی، هوش ریاضی، هوش فلان و بهمان! تقریباً هرچیزی را می‌توانید به هوش بچسبانید اما همه‌ی آن‌ها معنی‌دار نیستند. هوش مالی(هوش اقتصادی هم صدا می‌شود!) از مهم‌ترین کلمه‌هایی است که به هوش چسبیده است.
هوش مالی، عبارتی است که «رابرت کیوساکی» را پشت‌سرش می‌بیند. هنوز معلوم نیست این عبارت، خلق و کشف او بوده یا نه ولی قطعاً به دست او در کتاب «پدر پول‌دار؛ پدر بی‌پول» زیاد شنیده شد. تعاریف زیادی از او و دیگران در مورد هوش مالی نوشته شده است(مهم‌ترین تعریف، از توماس جی استنلی در کتاب «همسایه‌ی میلیونر» است) اما بهترین تعریف را می‌شود در همین عبارت آشنا یافت؛ شَمّ اقتصادی!
به زبان کوتاه‌تر، هوش مالی یعنی بدانیم که چگونه در زمان کوتاه‌تری، درآمد بیش‌تری کسب کنیم. اگر یک نفر مدیریت بحران‌های اقتصادی، حل مسئله‌ی اقتصادی و تولید ثروت پولی را بلد باشد، می‌توانیم بگوییم او هوش مالی دارد. هوش مالی یعنی راه و چاه احوال‌پرسی و سلام‌علیک با پول را بلد باشیم!
هوش مالی چیست؟!
هوش مالی یعنی داشتن چه چیزهایی؟!
رابرت کیوساکی، هوش مالی را در 5حوزه تقسیم و دسته‌بندی می‌کند. این‌ها، جنبه‌های مختلف هوش مالی نیز به حساب می‌آیند. به این معنی که با تقویت این 5ساحت است که یک فرد با هوش مالی بالا زندگی می‌کند:
- هوشمندی مالی در کسب درآمد بیش‌تر
- هوشمندی مالی در حفظ و نگه‌داری پول
- هوشمندی مالی در بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی برای پول
- هوشمندی مالی در استفاده از پول
- هوشمندی مالی در پیشرفت دانش مالی و پولی
یک انسان با هوش مالی بالا چه می‌کند و چه نمی‌کند؟!
انسان‌هایی که از هوش مالی بالایی برخوردار هستند، چه ویژگی‌هایی دارند؟ چه کارهایی می‌کنند؟ چه کارهایی در فعالیت آن‌ها دیده نمی‌شود؟ پیش از پاسخ به این پرسش‌ها، تأکید می‌کنیم که آن‌ها، انسان‌هایی مانند بقیه و من و شما هستند! قرار نیست کارهای خارق‌العاده‌ای انجام دهند و شبیه به آن‌ها شدن یا حتی برتر از آن‌ها شدن، با تمرین و پشت‌کار و البته کمی بخت‌یاری(همان شانس!) ممکن است. هم‌چنین ممکن است که ما هوش‌مندترین انسان‌ها در حوزه‌ی مالی را ملاقات کرده باشیم اما توجه‌مان به این موضوع نبوده است و حتی خودشان هم نمی‌دانستند؛ به سراغ پدربزرگ‌های خود برویم! بازگردیم به انسان‌هایی با هوش مالی بالا:
چه‌ها می‌کنند؟
- یادگیری از متخصصین مدیریت مالی
- تقویت مهارت‌های ارتباطی برای تأثیر و پایداری بیش‌تر
- تعامل با مدیران مالی موفق
- پیگیری استراتژی‌های مالی جدید
- طراحی عملیاتی مستمر
- پس‌انداز
- مواجهه‌ی عاقلانه با بدهی
- برنامه‌ی هدف‌مند کوتاه‌مدت و بلندمدت
- استراتژی هزینه و خرج‌کردن
چه‌ها نمی‌کنند؟
- خرج بیش از اندازه و نیاز
- چانه‌زنی
- سفت و سخت در برابر تغییر
- رفتن به سمت درآمد ثابت و مشخص
- ریسک احمقانه!
- ادعا و خودبزرگ‌بینی
- پذیرفتن حرف‌های متخصصین بدون بررسی
- زندگی برای پول
هوش مالی در جمله‌های افراد شناخته‌شده
رابرت کیوساکی که در جهان کسب‌وکار شناخته‌شده است، می‌گوید:
اگر پول زیادی به شما برسد ولی هوش مالی نداشته باشید، دیر یا زود با آن پول خداحافظی می‌کنید!
ریچارد برنسون، کارآفرین موفق بریتانیایی که زندگی عجیبی را تا ثروت‌مندی گذرانده است، می‌گوید:
فکر پول درآوردن و ثروت‌مند شدن را از سرتان بیرون کنید؛ تغییر با هوش مالی را جایگزین آن کنید.
برایان تریسی که معروف حضور همه‌ی بزرگ‌واران هست(!) هم می‌گوید:
حالا کلید ثروت‌مندشدن، هوش مالی است و تمام!
مطالعه‌ی این مطلب نیز به شما کمک می‌کند:
هوش مالی را چگونه تقویت کنیم؟!
هیچ‌کس با هوش مالی قابل‌قبول به دنیا نیامده! همه‌ی آن‌هایی که امروز به عنوان نخبگان هوش مالی شناخته می‌شوند، از ابتدا این‌گونه نبوده‌اند. هوش مالی، یک توانایی اکتسابی است یعنی می‌توان آن را به‌دست آورد و نیازی به ژن خوب نداریم. فقط به خاطر داشته باشیم که آموزش‌دیدن، یک شبه و یک روزه نیست، با یک پادکست و چند صفحه و چند کتاب هم نیست، آموزش باید مستمر و همه‌جانبه باشد تا بتواند اثر جادویی خود را نشان دهد. البته هوش مالی، از همین‌ها شروع می‌شود؛ پس شروع کنیم:
- پیگیر مسائل مالی باشیم
- اینترنت را برای یادگیری بیش‌تر و عمیق‌تر زیر و رو کنیم
- از کلاس‌های هوش مالی غافل نشویم
- سرمایه‌گذاری‌های خرد را تجربه کنیم
- به تغییر طرز تفکر مالی و پولی، بله بگوییم!
- برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داشته باشیم
- از درآمد و هزینه‌ی خود مطلع باشیم و آن‌ها را مدیریت کنیم
- مطالعه و یادگیری را محدود به اینترنت و کلاس نکنیم؛ از کتاب و فیلم و سخنرانی هم استفاده کنیم
در کنار این نکته‌ها که می‌توانند راه‌گشا باشند، راهنمایی‌های کوچکی هم وجود دارند که می‌توانیم از همین الآنِ الآن آن‌ها را اجرا کنیم. این‌ها را می‌توان تمرین‌های تقویت هوش مالی نام‌گذاری کرد:
- هر کدام از کارت‌های بانکی خود را به خرج‌های خاصی اختصاص دهیم.(مثلاً کارت بانک آینده برای خرید خوراکی یا قسطاکارت برای خرید پوشاک)
- فهرست هزینه‌های خود را یادداشت کنیم و از هر بخش، چیزی را کاهش دهیم. (می‌توانیم از حمل‌ونقل شروع کنیم؛ مترو و اتوبوس و پیاده‌روی به‌جای تاکسی اینترنتی!)
- ول‌خرجی را از تفریح جدا کنیم. (برویم سینما ولی شام را در خانه مِیل کنیم!)
- داشته‌های مادی خودمان را مرور کنیم و از آن‌ها برای کسب درآمد یا جلوگیری از هزینه‌ی جدید استفاده کنیم.
حرف آخر | شما چه فکر می‌کنید؟!
هوش مالی، یک مهارت به‌دست‌آوردنی در حوزه‌ی اقتصاد است اما در مسئله‌های اقتصادی خلاصه نمی‌شود. با تمرین، تلاش و یادگیری مستمر، هوش مالی را در کنار هوش ریاضی و کلامی و فلان و بهمان خودمان قرار داد. از Learning by Doing یا یادگیری به‌دست انجام‌دادن(حین یادگیری مفاهیم جدید، آموخته‌های قبلی را به کار بگیریم و تجربه‌اش کنیم) در مسیر تقویت هوش مالی استفاده کنیم. تحلیل‌های بنیادی و فنی بازارهای مالی را در کنار همه‌ی این‌ها فراموش نکنیم. گاهی موج‌سواری‌های کوچک بین بازارهای پول‌ساز، هوش مالی ما را از این روو به آن روو می‌کند! هوش مالی همه‌چیز نیست اما می‌تواند بر همه‌چیز تأثیر شگفت‌انگیزی بگذارد؛ شما چه فکر می‌کنید؟